Door: Maayke Meijering
Hoe kunnen we de betrokkenheid van leerlingen bij hun eigen leefomgeving vergroten?, vroegen ze zich bij het Dockinga College en Stichting Eb en Vloed in Ferwert af. Docenten en leerlingen gingen actief aan de slag in een door FryskLab begeleid ontwerptraject, dat is gericht op duurzaamheid, connectie en het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden. Op die manier oefenden vijf teams van leerlingen uit de brugklas in zes weken tijd op een vindingrijke en innovatieve manier concrete invloed uit op hun dorp.
In oktober was Dwarskijkers te gast op het Friesland College in Leeuwarden. Met het thema ‘Ontwerpen voor de Toekomst’ lag de focus op de rol die kinderen en jongeren kunnen spelen bij het oplossen van maatschappelijke en sociale vraagstukken in hun eigen leefomgeving. Door het inzetten van hun creatieve blik, out of the box-mentaliteit en enthousiasme, ontwikkelen ze bovendien specifieke vaardigheden, die goed van pas komen bij het staande blijven in een complexe maatschappij. De organisatoren vroegen zich af, hoe veranderen we de mienskip in de ideale leeromgeving? Die avond pitchte Team Ferwerderadeel een plan om het maatschappelijk engagement van leerlingen van het Dockinga College in Ferwert te vergroten. Samen met De Reis en FryskLab werkte de school sinds december aan het project ‘Impact door Connectie op School’.
Met het oog op twee centrale thema’s, duurzaamheid en betrokkenheid, zochten eersteklassers in vijf teams in hun eigen omgeving naar groene verbeterpunten. In een zes weken durend ontwerptraject leerden zij onder begeleiding van FryskLab verschillende vaardigheden, zoals ontwerpen in 2D en 3D, bouwtekeningen maken, 3D-printen, lasersnijden, bouwen, programmeren en vloggen. FryskLab is een mobiel innovatielab van de bibliotheekservice Fryslân. In het verrijdbare FabLab kunnen leerlingen onder meer werken met 3D-printers en -scanners, laptops met allerlei software, lasersnijders en 3D-printpennen. Ondertussen leerden ze haast ongemerkt creatief en probleemoplossend te denken, interviewen, presenteren, een website onderhouden en hun eigen netwerk aanspreken.
Na wekenlang brainstormen, plannen maken, onderzoeken en ontwerpen, werkten de vijf teams in januari één week intensief aan hun project. Ze legden hun ontwerptraject vast in korte online verslagen, interviews en vlogs. Op vrijdag 26 januari presenteerden ze trots hun prototypes aan familie, vrienden, docenten, medeleerlingen en begeleiders: een ingenieuze wifipaal, een zichzelf zuiverende drinkwatervoorziening voor dieren, een vrolijke interactieve stoeptegel met licht en geluid, een sprookjesachtig verlicht bospad en een slim en groen oplaadpunt voor een drone.
Kinderen, jongeren en volwassenen zitten veel te veel binnen, moet Team Wifipaal gedacht hebben. Maar hoe lokken we ze naar buiten? Door een wifiknooppunt in het dorp te realiseren komen dorpsgenoten weer samen, online en offline. De Wifipaal is een kunstwerk op zich: in de vorm van een bloem, met blaadjes die zich openen wanneer er een wifisignaal is. De vader van één van de teamleden hielp mee met het maken van de bloemblaadjes. De paal draait volledig op duurzame zonne-energie.
Team Rain Chain maakt gebruik van water. Zonde, vonden zij het, dat regen zo onbenut de aarde in spoelt. In de omgeving zijn maar weinig goede drinkplekken voor dieren, constateerden ze. Zouden ze daar niet iets aan kunnen doen? Door een hoge watertrap te maken, wordt regenwater effectief opgevangen en onderweg naar beneden ook nog eens gefilterd door middel van zand en actieve kool. Het water dat onderaan de trap in een grote ton wordt opgevangen is veilig te drinken. Wanneer de ton volloopt wordt het overtollige water bovendien weer terug naar boven gepompt. Zo blijft het water voortdurend in beweging. Het team kreeg timmerhulp van een behulpzame opa.
Team Drone wisselde halverwege het ontwerpproces van koers: het bouwen van een drone om het gebied rondom Ferwert in kaart te brengen ten behoeve van het lokale toerisme, bleek toch niet haalbaar. Bovendien, drones kan je ook wel in de winkel kopen. Een laadplatform voor de drone, die werkt op groene energie, dáár moet je echt over nadenken. Ook Team Drone besloot te vertrouwen op het vele water dat in Friesland uit de hemel valt. Met een trechter vangen ze regen op, die langs een waterrad stroomt en zo een dynamo aandrijft. De energie die op die manier wordt opgewekt laadt de drone op. Elk nadeel heeft z’n voordeel, zou een zekere voetballer gezegd hebben.
Dat heeft Team Glow in the Dark Bos ook ter harte genomen. Een onveilig gevoel op donkere plekken in het bos is niet fijn. Maar het geeft wel gelegenheid daar eens een spannende en creatieve oplossing voor te vinden. Een verlichte kunstroute is het resultaat. Met in gedachten nachtdieren, lichtvervuiling en energieverbruik, koos het team bewust voor spaarzaam gebruik van energiezuinige ledverlichting. Ze vertellen met hun route bovendien een lokaal historisch verhaal, over de relatie tussen mens, land en water. De wandelaar ervaart de lokale omgeving eens op een geheel andere manier.
Het ontwerp van het laatste team zou ook op onveilige donkere plekken toegepast kunnen worden, hoewel Team Druktegel in eerste instantie inspiratie putte uit het dagelijkse schoolleven. Ze ontwierpen een interactieve tegel met druksensor, die bij activatie een lamp laat branden of geluid laat horen. Die kan de school bijvoorbeeld gebruiken als onderdeel van een interactieve dansvloer, maar ook als grappige deurbel, of handige verlichting. Het team nam typische schoolgeluiden op als ‘tegelgeluid’, zoals dichtslaande kluisjes, het doortrekken van een wc en het rinkelen van de schoolbel.
De leerlingen van het Dockinga College in Ferwert maakten met het project ‘Impact door Connectie op School’ kennis met goedkope technologie, co-creatie en maakonderwijs. Het moge duidelijk zijn, de vijf teams hebben volop hun tijd, energie en creativiteit ingezet om zich in te zetten voor de leefbaarheid van hun omgeving. Ze ondervonden daarbij hoe ze met een relatief klein gebaar en minimale inspanning een grote verandering teweeg kunnen brengen. Familieleden, docenten en medewerkers van FryskLab ondersteunden hen daarbij. Niet door ze aan de hand te nemen en te vertellen wat ze moesten doen, maar door hen zelf uit te laten vinden, onderzoeken, oplossen, proberen, ondervinden, ontwerpen, creëren, bouwen en maken. De mienskip als ideale leeromgeving!
Foto’s: Ruben van Vliet
